سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

افزایش مصرف سوخت‌های فسیلی توسط بشر به‌ویژه پس از انقلاب صنعتی موجب افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای و در نهایت تغییرات آب و هوایی، گرمایش جهانی، جابه‌جایی فصل‌ها و تشدید خشکسالی در جهان از جمله ایران شده است. این وضعیت نه تنها موجب تخریب محیط زیست شده بلکه زندگی را برای بشر سخت‌تر کرده است این در حالیست که می‌توان با در پیش گرفتن راهکارهایی تاثیرات تغییرات اقلیمی را کاهش داد.

سازمان ملل متحد امروز دوم مهر( ۲۴اکتبر) را هر ساله به عنوان روز جهانی مبارزه با تغییرات اقلیمی گرامی‌ می‌دارد. تغییر اقلیم پدیده‌ای است که بر اثر افزایش دمای کره زمین یا همان گرمایش جهانی ایجاد می­‌شود. گرمایش جهانی خود پدیده‌­ای است که به دنبال صنعتی شدن کشورها و به سبب افزایش غلظت گازهای گلخانه‌ای به‌ویژه گاز دی‌اکسیدکربن در جو به وجود آمده است. شاید در دنیای امروز بتوان گرمایش جهانی و پدیده تغییر اقلیم ناشی از آن را از شرایطی که برای زیست پیرامون ما ایجاد کرده است، بهتر درک کرد. بشر این روزها به دلیل بارش‌های سیل‌آسا، خشکسالی‌های متعدد و آتش‌سوزی‌های جنگلی گسترده، سرما یا گرمای ناگهانی و کاهش بارش برف بیش از هر زمان دیگری طعم تلخ تغییرات اقلیم را چشیده است.

تغییر اقلیم نشان‌دهنده تغییرات غیرعادی در اقلیم درون اتمسفر زمین و پیامدهای ناشی از آن در قسمت‌های مختلف کره زمین است که اگر چاره‌ای برای سازگاری با آن نیندیشیم، تمام زندگی مردم را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این پدیده در نتیجه فاکتورهایی همچون فرآیندهای دینامیکی زمین یا عوامل بیرونی همچون تغییرات در شدت تابش آفتاب یا فعالیت‌های انسانی رخ می‌دهد.

عوامل خارجی تأثیرگذار بر اقلیم را اغلب نیروهای اقلیمی می‌نامند و شامل فرآیندهایی همچون نوسانات در شدت نور خورشید، انحراف در مسیر حرکت زمین و افزایش غلظت گازهای گلخانه‌ای می‌شود.

دانشمندان موضوع تغییر اقلیم با گرمایش جهانی کره زمین را یکی از ده خطر اصلی برای حیات انسان معرفی کرده‌اند.

براساس تحقیق« مجمع بین‌المللی تغییرات آب و هوایی» (IPCC)، تغییر دمای جهانی سطح زمین تا پایان قرن 21 نسبت به سال 1850 تا 5/1 درجه افزایش می‌یابد. هر 2 درجه سانتی‌گراد به عنوان مرز خطر در گرمایش جهانی در نظر گرفته شده است.

دانشمندان می‌گویند به طور کلی گرمایش جهانی ممکن است باعث بارش باران بیشتر شود، ولی خطر خشکسالی در تابستان و مناطق دور از اقیانوس¬ها افزایش می‌یابد. در نتیجه وقوع طوفان و افزایش سطح آب دریا، احتمال وقوع سیل هم بیشتر می‌شود. البته این مطابق با الگوی مناطق مختلف متفاوت است.

تغییر اقلیم می‌تواند منجر به تغییر شرایط زیستگاه‌ها شود و از آنجا که حیات وحش نمی‌تواند خود را به سرعت با این تغییرات سازگار کند، بسیاری از حیوانات منقرض خواهند شد.

مصرف سوخت‌های فسیلی و فعالیت‌های صنعتی باعث افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای که مهم‌ترین آنها دی اکسید کربن است شده است. این گازها مانند گلخانه عمل کرده، تابش نور خورشید را جذب می‌کنند. هنگام بازتاب نورخورشید این گازها مانند سقف گلخانه عمل می‌کنند و مانع بازتاب نور خورشید می‌شوند و به این ترتیب دمای سطح زمین یا اتمسفر مجاور سطح زمین افزایش پیدا می‌کند که این همان گرمایش جهانی است.

افزایش دمای زمین سبب می‌شود دسترسی به آب شیرین هم دشوار شود. راه‌هایی برای کاهش ردپای کربن در زندگی روزمره و مبارزه برای گرمایش جهانی و تغییرات و اقلیمی:

1.رفت آمد خود را سبز کنید:( حمل و نقل سبب انتشار حدود 25 درصد گازهای گلخانه‌ای می‌شود.)( جایگزین: دوچرخه ‌سواری و پیاده‌روی و استفاده از حمل و نقل عمومی)

2.مصرف بهینه انرژی:( با خاموش کردن چراغ اضافه و خارج کردن دو شاخه از پریز برق هنگامی که از وسایل برقی استفاده نمی‌کنید).

3.انتخاب انرژی تجدیدپذیر( انرژی خورشید به عنوان مثال)

4.عاقلانه‌تر بخورید.( استفاده از مواد ارگانیک و محلی و در روز حداقل یک وعده غذایی بدون گوشت خوردن) چون 18 درصد گازهای گلخانه‌ای از تولید گوشت و محصولات لبنی است.

5.تفکیک زباله‌ها( زبانه‌های دفن شده تولید گاز متان و گازهای گلخانه‌ای قوی می‌کنند)

6.پیگر موضوع پرداخت عوارض آلایندگی فعالیت‌های آلاینده در شهر خود باشید.

7.به حداقل رساندن مسافرت‌های هوایی

8.آگاه باشید( اخبار و آموزش)

9.درگیر این مسأله باشید.

10.کمک و پشتیبانی از انجمن‌ها و گروه‌های فعال در زمینه پاسداشت محیط زیست.

گرما نیز به یک تهدید اصلی بهداشتی برای شهرها تبدیل شده و ایران یکی از گرم‌ترین نقاط جهان است و اغلب در تابستان‌ها بسیاری از شهرهای ایران جزء فهرست گرم‌ترین شهرهای جهان با بالاترین دمای روزانه قرار می‌گیرند. طی سال‌های اخیر موضوع تغییر اقلیم، گرمایش و از بین رفتن آسایش و زیست در شهرها چندان مورد توجه دولت‌ها و شهرداران نبوده است.

تغییرات اقلیمی دامنگیر کل جهان از جمله ایران شده است. انسان بسیار از این پدیده متاثر شده این در حالیست که خود به عاملی برای تشدید آن تبدیل شده است. بدین جهت لازم است مسئولان و مردم تا حد امکان از گسترش این پدیده جلوگیری کنند چراکه کره زمین و اقلیم ایران نه تنها متعلق به نسل کنونی بلکه آیندگان است.

در پایان می توان گفت ما مردم مسئولیت اجتماعی داریم و این مسئولیت احترام به محیط زیست است و خودمان را باید با شرایط آب و هوایی وفق دهیم. تاریخ نشان داده ایران هیچوقت پر بارش و سر سبز نبوده است و همواره کشور خشکی داشته‌ایم.

مسئولان مربوطه ابتدا باید آگاهی رسانی کنند و از مدرسه تا خانه تبعات تغییرات اقلیمی را به همه مردم هشدار دهند. شرایط اقلیمی دنیا نشان می‌دهد در آینده شرایط خوبی را از نظر بارش و دما تجربه نخواهیم کرد. از طرفی مسئولان هرچقدر هم برنامه داشته باشند، بدون مشارکت اجتماعی کار به نتیجه نمی‌رسد.